Niebert

Zowel Niebert als Nuis zijn in de 10e eeuw vanuit de oeverwal van de Oude Riet ontstaan op een zandrug tussen een hoog- en laagveengebied. De dorpen kennen twee bewoningsassen: de hoofdweg en een pad. Hier en daar is nog een oudere bewoningsas nabij het Oude Diep.

Het is niet zeker welke van de twee de oudste bewoningsas is. Van de verschillende theorieën die hierover bestaan is het meest aannemelijk dat de weg er het eerst was. Aan de weg, waaraan in de 19e eeuw bijna geen huizen waren, stonden de kerken. Daarentegen stonden de pastorieën van beide dorpen weer aan het pad en wel op één lijn met de zgn. ‘opstrekkende’ heerden. Dit zijn boerderijen met kilometers lange percelen landbouwgrond. Vermoedelijk dateren de oorspronkelijke boerderijen uit het eind van de 14e eeuw. Ook staan aan het pad de borgen: het Steenhuis in Niebert en de Coendersborch te Nuis, oorspronkelijk verdedigbare huizen. Kerken en pastorieën staan vaak ook op dezelfde ‘opstrekkende’ heerd: de eerste aan de weg de tweede aan het pad.

Niebert kan als ‘nieuwe buurt’ ontstaan zijn vanuit Tolbert (‘Olde Buurt’). De naam Nuis duidt op nieuwe huizen, een voortgang van kolonisatie vanuit Marum en Niebert. (W. de Boer)

Niebert ligt ten zuiden van Boerakker. De naam Niebert (Nij-bert = nieuwe buurt) duidt op een nieuwe vestiging vanuit het oostelijker gelegen dorp Tolbert (t’ olle bert = de oude buurt).

‘Nieuw’ is hier echter wel een relatief begrip, aangezien de kerk van Niebert al uit de 14e eeuw dateert en aldaar ook fundamenten van een houten voorganger zijn aangetroffen. Niebert ligt zo’n 4 kilometer ten oosten van de hoofdkern Marum. Het dorp heeft ongeveer 680 inwoners.

Het Iwema Steenhuis

In Niebert staat nog het enige Steenhuis van de provincie Groningen, dat zijn Middeleeuwse vorm heeft behouden: Het Iwema Steenhuis. Dit steenhuis dateert van rond 1400. Het is genoemd naar de vroegere bewoners.

Het Iwema Steenhuis is het pronkstuk van Niebert. Het voorste gedeelte van de boerderij is het eigenlijke restant van een steenhuis: een vierkant gebouw met dikke muren en een zadeldak, in de middeleeuwen gebruikt als versterking.
Op veel plaatsen in Groningen waren steenhuizen, de voorlopers van de borgen, maar aangezien de Iwema’s niet behoorden tot de Ommelander adel is hun behuizing nooit een borg geworden. Het Steenhuis is vermoedelijk gebouwd tussen 1375 en 1400 en is omstreeks 1850 ingrijpend verbouwd en voorzien van grotere ramen. In 1851 kocht familie De Boer het Steenhuis. Zij waren verwant aan de Iwema’s. De huidige bewoners behoren nog steeds tot de familie De Boer. In 1743 lieten de toenmalige bewoners van het Steenhuis, de familie IJbema, een overkapte herenbank in de kerk plaatsen.

Iwema’s Steenhuis te Niebert

Iwema's Steenhuis te Niebert