1. ’t ZETHUIS

Ten noordwesten van Marum – en ervan gescheiden door de lage madelanden langs het Olde Diep – ligt het Zethuis. De naam kan zijn afgeleid van zetboer, het huis van een zetboer. Andere verklaringen voor de naamsaanduiding is het feit dat het Zethuis vlakbij het Oude Diep stond en daar een in veensloten geplaatste ‘set’ of stuw moest bedienen. Deze zet hield het water tegen, dat uit de hoge venen van Noordwijk en Opende afstroomde op het Oude Diep.
Een derde verklaring kan zijn, dat de zethuisboerderijen vaak slechts via een zet of brug over het Oude Diep bereikbaar waren.

In 1540 woonde in een dezer boerderijen ‘Hendrick tho Sethues’. In de 18e eeuw (1700 – 1800) zijn er volgens het archief van de Coendersborch drie Zethuizen, nl een Ooster-, Middel- en Westerzethuis. In de schuur van het Oosterzethuis (1), Oudeweg 1 Noordwijk, kon men een zeer oud gebintstype bewonderen, het zogenaamde reegebint. Dit is waarschijnlijk het oorspronkelijke zethuis. Het werd bewoond door o.a. de families Boerema, Luike en Postmus.
Het Middelzethuis (2) stond iets ten westen van Oudeweg 6 Noordwijk. Het is in 1965 afgebrand en op de plaats is enkele jaren geleden een schuur herrezen. De families De Boer en  Holtrop woonden hier ruim twee eeuwen tot de verkoop in 1908 door Willem Holtrop.
Vaak wordt aangenomen dat de huidige boerderij aan de Zethuisterweg 5 of zelfs 1 het Wester-Sethuis is, maar dit is onjuist. Het Westerzethuis (3) stond vanaf Marum na de bocht bij Zethuisterweg 1, vóór de volgende bocht richting Noordwijk aan de zuidzijde, zo’n 20 meter van de straat. Slechts een enorme eik markeert de toegang tot de voormalige boerderij. Laatste eigenaar was de familie Hijlkema die het rond 1872 sloopte. De boerderij was daarvoor, samen met de huidige Zethuisterweg 5, in de 19e eeuw jarenlang bezit geweest van de familie Helder.

De locatie van de drie zethuizen in de gemeente Marum:
1. het Ooster-Sethuis, Oudeweg 1 Noordwijk
2. de schuur behorend bij Oudeweg 6 Noordwijk, waar het afgebrande Middel-Sethuis heeft gestaan
3. de plaats waar het verdwenen Wester-Sethuis was gesitueerd.

Tussen

Tussen deze boerderijen liep een verbindingsweg, wellicht een oude verbinding tussen Noordwijk en Marum. Hoewel er nu geen verbinding meer is tussen de Oudeweg en de Zethuisterweg, zou deze er gezien de loop van de perceelsgrenzen in vroeger tijden wel kunnen zijn geweest. Het recht van reed en drift van het Oosterzethuis langs het Middelzethuis naar het Westerzethuis doet dit vermoeden versterken.

Ten westen van het gehucht ligt het natuurgebied de Jilt Dijksheide, het enige heideveld dat in het zuidelijk Westerkwartier is overgebleven.